Հարցեր

1. Հետևյալ շարքից՝ Fe, H2O, FeO, O2, FeCl3, HCl ընտրի՛ր մետաղական կապով և իոնային կապով նյութերի բանաձևերը: Հաշվեք նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները:
   Mr( Fe)=Ar( Fe)=56
   Mr(H2O)=Ar(H)2+Ar(O)=1 x 2+16=18
   Mr(FeO)=Ar(Fe)+Ar(O)=56+16=72
   Mr(O2)=Ar(O)2=16 x 2=32
   Mr(FeCI3)=Ar(Fe)+Ar(C)+Ar(I)3=56+12+127 x 3=449
   
   Fe — Մետաղական կապ
   H2O — Կովալենտային կապ
   FeO — Իոնային կապ 
   O2 — Կովալենտային կապ
   FeCl3 — Իոնային կապ 
   HCl — Կովալենտային կապ
2. Ի՞նչ է ցույց տալիս պարբերական համակարգում տարրի կարգաթիվը:
   Կարգաթիվը ցույց է տալիս պռոտոնների և էլեկտրոնների թիվը, և միջուկի լիցքը։  
3. Լրացրու բացթողումները. Արծաթի ատոմը ունի 47 էլեկտրոն, պրոտոն 47 և 61 նեյտրոն:

1․ Որոշեք կապի տեսակը.

ZnCl2, NH3, NaCl, N2, O2, F2, Cl2, PH3, CuBr2, FeS, H2S, H2, CH4, CaCl2, N2O3, SiH4, Na2S, FeCl3, H2Se, K2Se, J2, CaS, HgO, LiCl, N2O3, NO:

ZnCl2 -Իոնային
NH3 -Կովալենտային կապ
NaCl -Իոնային
N2 -Կովալենտային կապ
O2 — Կովալենտային կապ
F2 — Կովալենտային կապ
Cl2 — Կովալենտային կապ
PH3 — Կովալենտային կապ
CuBr2 — Իոնային
FeS — Կովալենտային կապ
H2S — Կովալենտային կապ
H2 — Կովալենտային կապ
CH4 — Կովալենտային կապ
CaCl2 — Իոնային
N2O3 — Կովալենտային կապ
SiH4 — Իոնային
Na2S — Իոնային
FeCl3 — Իոնային
H2Se — Կովալենտային կապ
K2Se — Իոնային
J2 —
CaS — Իոնային
HgO — Իոնային
LiCl — Իոնային
N2O3 — Կովալենտային կապ
NO — Կովալենտային կապ

2․ Հաշվեք առաջին չորս նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr) և նյութում տարրերի զանգվածային բաժինները(w):

Mr(ZnCl2)=Ar(Zn)+Ar(C)+Ar(I)2=65+12+127 x 2=331

W=(ZnCl2)=Zn+C+I(2)=65+35 x 2=135
Mr=(ZnCl2)=Zn=65 CI2=70
W=(ZnCl2) 65 : 135 x 100=48,14
W=(ZnCl2) 70 : 135 x 100=51,85

Mr(NH3)=Ar(N)+Ar(H)3=14+1 x 3=17

W=(NH3)=N+H3=14+1 x 3=17
Mr=(NH3)= N=14 H3=1 x 3
W=(NH3) 14 : 17 x 100=82,35
W=(NH3) 3 : 17 x 100=17,64

Mr(NaCI)=Ar(Na)+Ar(CI)=23+35=58

W=(NaCI)=Na+CI=23+35=58
Mr=(NaCI)=Na=23 CI=35
W=(NaCI) 23 : 58 x 100=39,65
W=(NaCI) 35 : 58 x 100=60,34

Mr(N2)=Ar(N)2=14 x 2=28

W=(N2)=Na=28
Mr=(N2)=N=14 x 2=28
W=(N2) 14 : 28 x 100=50

Տնային

1. Հարցեր
   1. Ի՞նչ է քիմիական կապը:
   Քիմիական   կապը փոխազդեցություն է էլեկտրոնների և միջուկների միջև, 
   որը հանգեցնում է մոլեկուլում ատոմների միացմանը:
   2․Բացատրե՛ք երկու ատոմների միջև քիմիական կապի առաջացման պատճառները:
   Քիմիական կապը փոխազդեցություն է էլեկտրոնների և միջուկների միջև, որը հանգեցնում է մոլեկուլում ատոմների միացմանը: Ներկայումս հիմնականում դասակարգվում ենք կովալենտային,իոնային և մետաղային կապեր:3․Հետևյալ տարրերից որո՞նց մոլեկուլներն են միատոմանի
   ա) ջրածին
   բ) հելիում
   գ) թթվածին
   դ) արգոնԹվարկե՛ք քիմիական կապի հիմնական տեսակները:
   Իոնային, կովալենտային, մետաղական և ջրածնային:4.Լրացրե՛ք բաց թողած բառակապակցությունը․կովալենտային կապ առաջանում է ոչ մետաղների ատոմների միջև:

Տնային

1. Որոշե՛ք պրոտոնների, նեյտրոնների և էլեկտրոնների քանակը և ատոմային միջուկի լիցքը հետևյալ տարրերի համար՝ լրացնելով աղյուսակը.

1) S, O, B, Ba, Si

S- Z=16, N=32-16=16, e=16, +16

O- Z=8, N=16-8=16, e=8, +8

B- Z=5, N=11-5=6, e=5, +5

Ba- Z=56, N=137-56=81, e=56, +56

Si- Z=14, N=28-14=14, e=14, +14

2)Mn, Ν, Zn, As

Mn- Z=25, N=55-25=30, e=25, +25

N- Z=7, N=14-7=7, e=7, +7

Zn- Z=30, N=65-30=35, e=30, +30

As- Z=33, N=74-33=41, e=33, +33

2. Հաշվե՛ք, նյութի՝ KOH հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը և նյութի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները:

3•Սովորել

Տնային

1.Պատմի՛ր քո կատարած փորձի մասին:

Երկաթե շերեփի մեջ լցրեցինք 8 գրամ ծծումբ, պահեցինք սպրտայրոցի վերևում և տաքացրեցինք: ԵՎ հետո իջացրեցինք եեվածին պարունակող սրվակը։ Այրումն ավարտելուց հետո սրվակի պարունակությունը թափահարեցինք և կապույտ լակմուսով կամ համընդհանուր ինդիկատորի թղթով ստուգեցինք միջավայրը: Լակմուսը կարմրում է, քանի որ միջավայրը թթվային է.

2.

1. MgS. 

(Ar) Mg=24

(Ar) S=32

(Mr) MgS=32+24=56

⩊=32^_.100/56=57.14%

⩊=24^_.100/56=42.86%

1. Li2S

(Ar) Li=7

(Ar) S=32

Mr (Li2S)=14+32=46

⩊(Li)=14^_.100/46=30.43%

⩊(S)=32^_.100/46=69.57%

1. BaS

(Ar) Ba=137

(Ar) S=32

Mr (BaS)=137+32=169

⩊(Ba)=137^_.100/169=81%

⩊(S)=32^_.100/169=18.93%

1. K2S

(Ar) K=39

(Ar) S=32

Mr (K2S)=78+32=103

⩊(K)=39^_.100/103=37.86%

⩊(S)=32^_.100/103=31.06%

Գրե’ք, մոլեկուլը կազմող քիմիական տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածները(Ar):	Հաշվե՛ք, այդ տարրերի մեկ ատոմիիրական զանգվածը (mo):
Հաշվե՛ք, տվյալ նյութի հարաբերականմոլեկուլային զանգվածը(Mr):	Հաշվե՛ք, նյութերի բաղադրության մեջառկա տարրերի զանգվածայինբաժինները:

3. Սովորի՛ր

1.Ատոմը նյութի փոքրագույն, քիմիապես անբաժանելի մասնիկն է։

2.Մոլեկուլը նյութի այն ամենափոքր մասնիկն է, որը պահպանում է տվյալ նյութի հիմնական քիմիական հատկությունները: Մոլեկուլները կազմված են ատոմներից: 

3.Քիմիական բանաձևը նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է քիմիական տարրերի նշաններով և ինդեքսներով:

4.Տարրի հարաբերական ատոմային զանգված է կոչվում այն մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե տվյալ տարրի ատոմի զանգվածը քանի անգամ է մեծ որպես միավոր ընդունված ջրածնի ատոմի զանգվածից: Հարաբերական ատոմային զանգվածը նշանակվում է Ar–ով։

5.Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, տվյալ նյութի մեկ մոլեկուլի զանգվածը ։Հարաբերական մոլեկուլային զանգված նշանակում են Mr-ով

1.Հաշվե՛ք նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr):

Նատրիումի նիտրատ NaNO3

Na=23

N=14

O=16

Mr (NaNO3)=23+14+16×3=85

Կալցիումի կարբոնատ CaCO3

Ca=40

C=12

O=16

Mr (CaCO3)=40+12+16×3=100

2. Գրե՛ք նյութի քիմիական բանաձևը, եթե հայտնի է, որ դրա բաղադրության մեջ առկա են կալցիումի մեկ, ածխածնի մեկ և թթվածնի երեք ատոմ:

CaCO3

3. Հաշվե՛ք CO2-ի բաղադրության մեջ առկա ածխածին տարրերի զանգվածային բաժինը: (օգտվելով հետևյալ բանաձևից)

Mr (CO2)=12+16×2=44

C=12

O=16

12×100/44=27.27%

NaNO3

Լրացուցիչ

Mr (NaNO3)=23+14+16×3=85

23×100/85=27,05%

14×100/85=16,47%

1) 27,05%+16,47%=43,52% 100%-43,52%=56,47

2) 16x3x100/85=56,47

Mr (CaCO3, կավիճ)=40+12+16×3=100

40×100/100=40%

12×100/100=12%

1) 40%+12%=52% 100%-52%=48%

2) 16x3x100/100=48%

Սովորե՛լ

Քիմիական բանաձևերից օգտվելով՝ կարելի է հաշվել նյութի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները:

Զանգվածային բաժինը նշանակվում է « (օմեգա) հունական տառով:

Զանգվածային բաժինը ցույց է տալիս, թե տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածի ու ինդեքսի արտադրյալը հարաբերական մոլեկուլային զանգվածի որ մասն է կազմում:

որտեղ w տարրի զանգվածային բաժինն է, Ar — տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը,

a–ն՝ տարրի ատոմների թիվը նյութի մոլեկուլում,

Mr–ը՝ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը:

Զանգվածային բաժինն արտահայտվում է հասարակ տոկոսներով։

Օրինակ’ հաշվենք ջրի մոլեկուլում տարրերի զանգվածային բաժինները: Քիմիական բանաձևից օգտվելով՝ որոշում ենք ջրի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը.

Պատասխանը տոկոսներով արտահայտելու նպատակով ստացած թիվը բազմապատկում ենք 100–ով.

Հաշվե՛ք P2O5, SO3 նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները:

Mr=P=31=2*31=62=O=16=5*16=80=62+80=142

Mr=S=32=O=16=16*3=48=32+48=80

1. Գրի՛ր երկաթ, սիլիցիում տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածները(Ar) և հաշվի՛ր երկաթ, սիլիցիում տարրերի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (m0):
   Fe(Երկաթ) — 56
   Az=56
   mo=Az(56) • 1,66 =10^-27=929,6
   
   Si(Սիլիցիում) -28
   Az=28
   mo=Az(28) • 1,66 =10^-27=444,8
   
   
2. Գրի՛ր նյութի քիմիական բանաձևը, եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ առկա են. ա) կալիումի երկու ատոմ և ծծմբի մեկ ատոմ,թթվածնի չորս ատոմ:
   K2SO4

1.Թվարկի՛ր, թե ի՞նչ տարրերի ատոմներից են կազմված՝  ջուրը (H2O), ածխաթթու գազը (CO2), Երկաթի (III) օքսիդ (Fe2O3), Կալիումի պերմանգանատը(KMnO4), Կալիումի սիլիկատ(K2SiO3):

H2O (ջուր)= ջրածին (H), թթվածին (O)

CO2 (ածխաթթու գազ)= ածխածին (C), թթվածին (O)

Fe2O3 (օքսիդ)= երկաթ (Fe), թթվածին (O)

KMnO4 (պերմանգանատ)=կալիում (K), մանգան (Mn), թթվածին (O)

2.Ստորև բերվածներից  ո՞ր շարքի քիմիական տարրերը միայն մետաղական պարզ նյութեր կարող են առաջացնել.                                         

Sr, F, Fe

Fr, Fe, Sr

Fr, F, Fe

3.Ստորը թվարկված տարրերի նշաններից ո՞րն է համապատասխանում սովորական պայմաններում պինդ ագրեգատային վիճակում գտնվող պարզ նյութին

Si 

N

He

4.Թվարկվածներից որո՞նք են պարզ նյութերի անվանումներ.                               

ա) ջրածին  H2          պարզ նյութ

բ)ջուր H20                  

գ) ամոնիակ NH3                                           

դ) սնդիկ Hg              պարզ նյութ

ե) մեթան CH4

լրացուցիչ.

Գրե՛ք տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածները. 

Ջրածին-1

Հելիում-4

Լիթիում-7

Բերիլիում-9

Բոր-11

Ածխածին-12

Ազոտ-14

Թթվածին-16

Ֆտոր-19

Նեոն-20

Նատրիում-23

Մագնեզիում-24

Ալյումին-27

Սիլիցիում-28

Ֆոսֆոր-31

Ծծումբ-32