Ա2 | Հիմնական գաղափարներ
ա. Ներկայացրո՛ւ։ Ի՞նչ առանձնահատկություն ուներ Երվանդական Հայաստանի մշակույթը։

Երվանտ Հայաստանի մշակույթը բնութագրվում էր ժողովրդական երաժշտության հարուստ ավանդույթներով, պարերի աշխույժ ձևերով և խեցեգործության և գորգագործության բարդ արհեստագործությամբ:

բ. Բացատրի՛ր։ Երվանդական Հայաստանի և Վանի թագավորության ժառանգական կապը։

Երվանդ Հայաստանի իշխող տոհմը պնդում էր, որ ծագում է Վանի թագավորության հնագույն տիրակալներից՝ պնդելով օրինականության ժառանգական կապը:

գ. Վերլուծի՛ր։ Ինչո՞ւ քաղաքաշինությունն ավելի մեծ թափ հավաքեց հելլենիզմի
ժամանակաշրջանում։

Հելլենիստական ժամանակաշրջանում քաղաքային զարգացումն աճեց՝ շնորհիվ Ալեքսանդր Մակեդոնացու նվաճումների՝ տարածելով հունական մշակույթը, աճեց առևտրային ցանցերը, թագավորական աջակցությունը քաղաքների հիմնադրամներին և մտավոր և մշակութային կենտրոնների աճին:
դ. Պարզաբանի՛ր։ Ինչո՞վ էր պայմանավորված Երվանդական Հայաստանում քրմական դասի
ազդեցության աճը։

Երվանտ Հայաստանում քահանայական դասի աճող ազդեցությունը բխում էր իշխող վերնախավի և բնակչության միջև որպես միջնորդների դերից, կրոնական ծեսերի և հավատալիքների նկատմամբ նրանց վերահսկողությունից և կրոնական սանկցիաների միջոցով քաղաքական իշխանությունը օրինականացնելու նրանց կարողությունից:

Ա3 | Քննադատական մտածողություն

1. Ընդհանրացրո՛ւ։ Ինչպե՞ս ենք իմանում Երվանդական Հայաստանի ներքին և արտաքին
   առևտրի զարգացման մակարդակի մասին։

Մենք կարող ենք գնահատել առևտրի զարգացման մակարդակը ինչպես Երվանտ Հայաստանի ներսում, այնպես էլ դրսում՝ առևտրային ապրանքների հնագիտական ապացույցների միջոցով, ինչպիսիք են տարածաշրջանում հայտնաբերված խեցեղենը, մետաղադրամները և էկզոտիկ իրերը, ինչպես նաև պատմական գրառումները, որոնք փաստում են առևտրային ուղիները, պայմանագրերը և փոխազդեցությունները: հարևան մշակույթները.

1. Ճանաչի՛ր ազդեցությունը։ Ինչո՞վ կբացատրես Ծոփք-Կոմմագենե թագավորությունում
   քաղաքաշինության ավելի վաղ զարգացումը։

Ծոփք-Կոմմագենեի թագավորությունում ես կբացատրեի քաղաքաշինության ավելի վաղ զարգացումը և առևտրի զարգացման զգալի մակարդակը։

• Որոշարկի՛ր պատմական համատեքստը։ Ինչո՞վ էր պայմանավորված Երվանդական
  Հայաստանի մշակույթի շեշտված համադրական բնույթը:

Երվանդականը պայմանավորված էր հայ մշակույթի ընդգծված համեմատական բնույթով իր պատմական համատեքստում։

1․ Համեմատել Արտաշես առաջինին և Տիգրան մեծին։

ա) Ներքին քաղաքականություն.

Արտաշես Ա-ն կենտրոնացել է Մեծ Հայքի թագավորության ներսում իշխանության ամրապնդման վրա։
Տիգրան Մեծը կենտրոնացրեց իշխանությունը՝ բարեփոխումներ իրականացնելով վարչական արդյունավետության համար։
բ) Արտաքին քաղաքականություն.

Արտաշես Ա-ն նպատակ ուներ Հայաստանի անկախությանը՝ դաշինքներ կազմելով Սելևկյան կայսրության նման հարևանների հետ։
Տիգրան Մեծն ընդլայնեց Հայաստանի սահմանները նվաճումների միջոցով՝ դաշինքներ կնքելով Պարթևական կայսրության նման հզոր պետությունների հետ և առնչվելով Հռոմեական Հանրապետության հետ։
գ) Մայրաքաղաքները.

Արտաշես Ա-ն հիմնադրել է Արտաշատը՝ որպես Մեծ Հայքի մայրաքաղաք։
Տիգրան Մեծը նախաձեռնեց Տիգրանակերտի կառուցումը որպես հայոց հզորությունն ու ազդեցությունը խորհրդանշող մեծ մայրաքաղաք։

2․ Ներկայացնել հունաստանի

ա) աշխարհագրական դիրքը.

Հունաստանը գտնվում է հարավ-արևելյան Եվրոպայում՝ սահմանակից Հոնիական և Էգեյան ծովերով։
Այն ունի բազմազան լանդշաֆտ՝ լեռներով, կղզիներով և միջերկրածովյան կլիմայով։
բ) Նոր բառեր.

Հունաստանի հետ շփումը բազմաթիվ բառեր է ներմուծել տարբեր լեզուներով, հատկապես անգլերենով: Օրինակները ներառում են «ժողովրդավարություն», «փիլիսոփայություն», «օլիմպիական խաղեր» և «ակադեմիա»:
գ) Համեմատեք Սպարտան և Աթենքը.

Սպարտան հայտնի էր իր ռազմատենչ հասարակությունով, որն ընդգծում էր կարգապահությունն ու ուժը, մինչդեռ Աթենքը մշակույթի, փիլիսոփայության և ժողովրդավարության կենտրոն էր։
Սպարտան մեծ ուշադրություն ուներ ռազմական պատրաստության և կոշտ սոցիալական կառուցվածքի վրա, մինչդեռ Աթենքը գնահատում էր կրթությունը, արվեստը և ավելի ժողովրդավարական քաղաքական համակարգը:

Հայաստանը և Պարսկա-Բյուզանդական մրցակցությունը 6-րդ դարում

• Ներկայացնել Դվինի երկու եկեղեցական ժողովները

Ընտրելով քաղկեդոնականության մերժման տարբերակը՝ դա վերջնականապես ձևակերպվեց Դվինի առաջին (506 թ.) և երկրորդ (554 թ.) ժողովների ժամանակ։ Դվինի երկրորդ ժողովը նշանակալի էր նաև նրանով, որ մերժում էր նեստորականությունը ևս, որին քաղաքական նպատակներով հովանավորում էր Սասանյան արքունիքը։ Այդպիսով ՝ Հայոց եկեղեցին մերժեց և՛ քաղկեդոնականությունը, և՛ նեստորականությունը։ Այսպիսով այն տարանջատվեց թե՛ մեկից, թե՛ մյուսից՝ ինքնահաստատվելով և ձեռք բերելով իր անկախությունը

Նեստորականություն | քրիստոնեական ուսմունք, որը ճանաչում է Քրիստոսի մեջ երկու բնություն և երկու դեմք։ Անվանումը ստացել է 428-431 թթ. Կ. Պոլսի պատրիարք Նեստորի անունից։

Երկաբնակություն (քաղկեդոնականություն) | քրիստոնեական ուսմունք՝ ամրագրված 451թ. Քաղկեդոնի եկեղեցական ժողովում։ Քրիստոսին վերագրում է երկու բնություն՝ մարդկային և աստվածային, որոնք գոյակցում են Հիսուս Քրիստոսի եզակի անձի մեջ։

• Քաղկեդոնի չորրորդ տիեզերաժողով

Պարսկա-բյուզանդական հակամարտությունը ռազմական պայքարը փոխարինվում էր եկեղեցու նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու քաղաքականությամբ, այսինքն Բյուզանդիան փորձում էր Հայոց եկեղեցուն պարտադրել իր դավանանքը, իսկ Պարսկաստանը՝ իր հովանավորության ներքո գտնվող նեստորականությունը։

451 թ. գումարված չորրորդ՝ Քաղկեդոնի Տիեզերական ժողովը , որում դավանաբանական վեճեր բռնկվեցին միաբնակների և երկաբնակների միջև ։

Միաբնակներ «հակաքաղկեդոնականներ»  պնդում էին, որ Քրիստոսն ունի միայն մեկ՝ աստվածային բնություն

Երկաբնակները «քաղկեդոնականներ» Քրիստոսի մեջ ճանաչում էին երկու բնություն՝ աստվածային և մարդկային

•  Ինչ հետևանքներ ունեցան Հուստինիանոսի վերափոխությունները Հայաստանի համար

1․ Հայաստանի վարչական շրջանի վերաձևման արդյունքում ստեղծվեցին չորս վարչական միավորներ՝ Առաջին Հայք, Երկրորդ Հայք, Երրորդ Հայք և Չորրորդ Հայք նահանգները։

2․ Վերացվեցին հայ նախարարների ինքնավարությունը, արտոնություններն ու սեփական զորք ունենալու ժառանգական իրավունքը։

3 Համաձայն բյուզանդական օրենքի՝<< նախարարական համակարգը >> ժառանգությունը պետք է բաժանվեր թե՛ արական, թե՛ իգական սեռի երեխաների միջև։

4․ 539 թ. ապստամբությունն էր՝ Հովհաննես Արշակունու գլխավորությամբ։ Ապստամբությունը ճնշվեց. ապստամբներից ոմանք աքսորվեցին Բալկաններ, ոմանք պաշտոններ ստացան բյուզանդական վարչական համակարգում, իսկ ոմանք էլ լքեցին Հայաստանի բյուզանդական հատվածը

• Ովքեր էին նեստորականները,ինչ է նեստորականություն

• Նեստորականություն | քրիստոնեական ուսմունք, որը ճանաչում է Քրիստոսի մեջ երկու բնություն և երկու դեմք։ Անվանումը ստացել է 428-431 թթ. Կոստանդին Պոլսի պատրիարք Նեստորի անունից։

• Երբ է տեղի ունեցել պարսկա-բյուզանդական պատերազմը

Հայերի սկսած ապստամբությունը վերաճեց պարսկա-բյուզանդական 20-ամյա պատերազմի, որն ավարտվեց Բյուզանդիայի հաղթանակով։ Արդյունքում 591 թ. Հայաստանը բաժանվեց Բյուզանդիայի և Պարսկաստանի միջև

ՀԱյաստանում զրադաշտականությունը տարածելու մտքից։ Այդ հարցը նորից առաջ քաշվեց Խոսրով I Անուշիրվանի (531-579) օրոք։ Վերջինս, Բյուզանդիայից հետ չմնալով, վարչական վերափոխություններ կատարեց։ Պարսկաստանը բաժանվեց չորս քուստակների, որոնցից Հյուսիսային քուստակը գրեթե ամբողջությամբ ներառում էր Արևելյան Հայաստանը։ Իսկ 564 թ., երբ Հայաստանի մարզպան նշանակվեց Սուրենը, սկսվեցին կրոնական հալածանքների քաղաքականությունն ու զրադաշտականության պարտադրանքը։

1. Ինչ է ավատը:Ինչու էր միջնադարյան հասրակությունը կոչվում ավատատիրական:

Ավատը մասնավոր խոշոր հողաին կալվածքն է։

1. Թվարկեք վաղ միջնադարի Հայաստանում հողատիրության հիմնական ձևերը:

Թագավորական հողային սեփականացում, հայրենիք, պարգևական, համայնական հողատիրություն, և այլն։

1. Ով էր Հայաստանի ամենախոշոր հողատերը:
2. Ինչպես էին կոչվում ճառանգաբար փոխանցվող հողային տիրույթները:

Հայրենիք

1. Ինչ է աստիճանակարգությունը

Հայրենիք

1. Հայաստանում ավատատիրական ենթակայության ինչ է սկզբւոնք էր գործում:
2. Ինչ դասերից էր կազմված ավատատրական հասարակությունը Հայաստանում:
3. Ովքեր էին կազմում ազատների ու անազատների դասը:

• Ի՞նչ է նշանակում homo erectus

Homo erectus-ը հոմինիդների տեսակ է, որն ապրել է Երկրի վրա մոտավորապես 1,9 միլիոն տարի առաջ մինչև մոտ 143,000 տարի առաջ, չնայած այս ժամկետները ենթակա են շարունակական հետազոտության և ճշգրտման: «Homo erectus» անունը ծագել է լատիներենից և նշանակում է «ուղիղ մարդ»: Այս անունը արտացոլում է հիմնական հատկանիշներից մեկը, որը տարբերում է Հոմո էրեկտուսին նախկին հոմինիդներից՝ երկու ոտքերի վրա ուղիղ քայլելու կարողություն կամ երկոտանիություն:

• Ո՞վ է նեանդեռթալցին

Նեանդերթալները հոմինինների անհետացած տեսակ են, որոնք հանդիսանում են հոմո սեռի անդամներ, ինչպես ժամանակակից մարդիկ (Homo sapiens): Նրանք մեր ամենամոտ անհետացած ազգականներն են, ովքեր ունեն ընդհանուր նախահայր ժամանակակից մարդկանց հետ մոտ 500,000-600,000 տարի առաջ: Նեանդերթալցիներն ապրել են Եվրասիայում, հիմնականում Եվրոպայում և Արևմտյան Ասիայի որոշ հատվածներում, միջին պալեոլիթի ժամանակաշրջանում, որը տևում է մոտավորապես 400,000-ից մինչև 40,000 տարի առաջ:

• Նկարագրեք քարի դարը

Քարի դարը մարդկության պատմության նախապատմական շրջան է, որը բնութագրվում է քարե գործիքների և զենքերի լայն կիրառմամբ։ Այն բաժանված է երեք հիմնական ենթաշրջանների, որոնցից յուրաքանչյուրը նշանավորվում է տեխնոլոգիական առաջընթացով և մարդկային հասարակության փոփոխություններով: Այս ենթաշրջաններն են՝ պալեոլիթը, մեզոլիթը և նեոլիթը։

• Տնտեսավարման ինչ տեսակների կային քարի դարում

Քարի դարում տնտեսությունները պարզունակ էին և հիմնված էին հիմնականում կենսապահովման գործունեության վրա:

• Արդյո՞ք քարի դարաշրջանում կուզենայիք ապրել

Ես չեի ուզենա ապրել քարե դարում։